Αλεξάνδρεια

Φυσικό αέριο, ψευδαισθήσεις και σκοπιμότητες Ισραήλ, Αραβικός κόσμος, γεωπολιτική και «εθνικό συμφέρον»

Η μεγάλη κρίση διέλυσε το όνειρο μετατρέποντας το σε χίμαιρα. Απέδειξε πως το αντιπαραγωγικό μοντέλο οικονομικής μεγέθυνσης –και όχι ανάπτυξης-  των τελευταίων δεκαετιών δεν έφερε την ευτυχία, αντίθετα ξεθεμελίωσε την όποια προϋπάρχουσα οικονομική βάση και κοινωνική δομή, εδραιώνοντας  ταυτόχρονα νέα ήθη και συμπεριφορές. Η «πραγματική οικονομία» ηττήθηκε από έναν ιδιότυπο εγχώριο καζίνο-καπιταλισμό και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Πάνε όμως τώρα όλα αυτά, τα παραμέρισε η νέα πραγματικότητα. Μια  πραγματικότητα επενδεδυμένη ωστόσο και αυτή  με  υλικό-οικονομικό και φαντασιακό  περίβλημα, υποσχόμενη ένα  νέο όνειρο, μια νέα επαγγελία κι ένα νέο «προστάτη».

Εκτιμήσεις ή  ψευδαισθήσεις;

Πριν μιλήσει κανείς για την αξιοποίηση ενός φυσικού πόρου για την πιθανότητα αυτή τη χώρα να τη σώσει εν τέλει ο από μηχανής θεός της, σκόπιμο είναι να αναζητήσει τις πληροφορίες εκείνες που μπορούν να τεκμηριώσουν, κάπως, τις προβλέψεις για τα «καλά νέα»…
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μαίρυλαντ των ΗΠΑ, κ. Θ. Καρυώτης, αναφέρθηκε¹ πρόσφατα στις «τεράστιες ποσότητες που θα μπορούσαν μακροπρόθεσμα να βοηθήσουν την Ελλάδα να πάρει τέτοια ανάσα που την τοποθετούσε στην ομάδα των G20». Τα ίδια περίπου δηλώνει στα φιλόξενα, ως προς το συγκεκριμένο θέμα, ΜΜΕ, ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης κ. Φώσκολος.
Αντίλογος σπάνια ακούγεται, όμως, μέχρι στιγμής, καμία έγκριτη επιστημονική ομάδα, κανένα επιστημονικό σώμα, ελληνικό ή διεθνές, από τον επιστημονικό χώρο της γεωλογίας, δεν επιβεβαιώνει κάτι περισσότερο από τις ήδη γνωστές εκτιμήσεις.
Όμως,  ανεξάρτητα από την  όποια πιθανότητα μελλοντικής αξιοποίησης των κοιτασμάτων, στα εντόπια κυρίως ΜΜΕ διατυμπανίζονται τα πελώρια οφέλη που θα προκύψουν από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακοίνωσαν το  Ισραήλ και πιο πρόσφατα η Κύπρος. Ο «τυμπανισμός» αυτός εντείνεται και προσλαμβάνει άλλη διάσταση μετά  την αστήριχτη (σύμφωνα  με το δίκαιο της θάλασσας αλλά και την απλή γεωγραφία), έκδηλα προσχηματική και άλλο-σκοπούσα, απειλητική παρέμβαση της Τουρκίας.

Τι είπε ο κ. Ντάβιντσον, τι λένε οι πραγματικοί αριθμοί;

Σε σχέση με τα Ισραηλινά κοιτάσματα ας δοθεί ο λόγος επικεφαλής του αμερικανοϊσραηλινού κονσόρτσιουμ που πραγματοποιεί τα τελευταία 13 χρόνια  τις έρευνες στη λεκάνη της Λεβαντίνης.

«Εμείς λέμε δυνατότητα, οι Ισραηλινοί ακούνε ανακάλυψη» (Wesaypotential, Israelisheardiscovery) δηλώνει στις 13 Ιούλη 2010, σχετικά με τα κοιτάσματα της υπολεκάνης Λεβιάθαν, ο Τσαρλς Ντάβιντσον, πρόεδρος της Noble Energy Inc. Η τεχνικό-οικονομικά ακριβής αυτή  δήλωση γίνεται αμέσως μετά την παρουσίαση των  πρώτων αποτελεσμάτων ερευνών που εκτιμούν το κοίτασμα Λεβιάθαν σε 16 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (500 δισ. κυβικά μέτρα). Στην ίδια δήλωση ο Τ. Ντάβιντσον παρατηρεί: «Οι επενδυτές πρέπει να είναι προσεχτικοί και να ξεχωρίζουν μια επενδυτική ιδέα από ένα επενδυτικό πρόγραμμα».

Αθωότητα ή σκοπιμότητα;

Ωστόσο, τον Αύγουστο 2010, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου, επισκεπτόμενος την Ελλάδα, κάνει πολιτικές δηλώσεις και αναφέρει ότι πρότεινε στον τότε Έλληνα πρωθυπουργό την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο προς την Ελλάδα κι από και πέρα στην Ευρώπη…
Την είδηση αναπαρήγαγαν θριαμβευτικά τα περισσότερα εγχώρια ΜΜΕ ενόσω τα ξένα είναι αρκετά προσεχτικά.  Η αρθρογραφία δεν ήταν  επιστημονική αλλά επιστημονίζουσα-πολιτική και άρθρο έγκριτης εφημερίδας, που δεν αποκρύβει τον πραγματικό γεωπολιτικό του σκοπό, αναφέρει: «ο εντοπισμός κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν φέρει πιο κοντά την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, κάτι που θα μπορούσε στο μέλλον να δημιουργήσει έναν νέο άξονα στην περιοχή…η πρόσφατη ελληνοϊσραηλινή προσέγγιση, µετατρέπει την Ελλάδα σε κρίσιµο κρίκο στη διαδροµή του φυσικού αερίου (προς Ευρώπη)». ²
Δύο μήνες αργότερα (29/12/2010) νέα ανακοίνωση της Noble Energy απλά ενισχύει την γεωλογική πιθανότητα αξιοποίησης του κοιτάσματος Λεβιάθαν σε 50%. Όμως η εκτίμηση για την μέση ποσότητα του φυσικού αερίου παραμένει στα 16 τρισ.κ.π. (με διακύμανση +/- 40%).

Εγκώμιο γεωπολιτικής ανατροπής: η απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο…

Στη συνέχεια τα δημοσιεύματα πυκνώνουν, οι προσδοκίες αυξάνουν και ο πολιτικός τόνος κυριαρχεί. Στο ίδιο έντυπο γράφεται ότι πρόκειται για «θησαυρό», σε άλλο για «φλέβα χρυσού» και τονίζεται η «γεωστρατηγική διάσταση των ανακαλύψεων»³. Στην ορχήστρα μετέχουν τώρα και πολιτικοί επιστήμονες που φαίνεται πως υιοθετούν τις πιο πάνω απόψεις συνδέοντάς την με την στρατηγική ανάγκη της Ευρώπης να υποκαταστήσει βαθμιαία την Ρωσία.  Στο διαδίκτυο η «θέση» αυτή προωθείται μεθοδικά. Από την άλλη όχθη, αυτήν του Ισραήλ, ο ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών Ντ. Αγιαλόν δηλώνειότι «οι νέες ανακαλύψεις στην θαλάσσια περιοχή του Ισραήλ μπορούν να προσδώσουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας στην Ευρώπη», ενώστα δημοσιεύματα μετέχουν και θεολόγοι που επικαλούνται ρήσεις του προφήτη Ezekiel …

Η διαφορά μεταξύ επιστημονικής εκτίμησης και …πολιτικής εκτίμησης ενός κοιτάσματος φυσικού αερίου

Με αυτό τον τρόπο «ενημερώνεται», έναν χρόνο τώρα, ο Έλληνας πολίτης και βέβαια μπορεί να εντυπωσιάζεται με το μέγεθος των 25 τρισ.κ.π. (βεβαιωμένο 9 τ.κ.π. και εκτιμώμενο 16 τ.κ.π. του Λεβιάθαν).
Τι αντιπροσωπεύει όμως αυτό το απόθεμα σε πραγματικά μεγέθη;
Αφού επισημανθεί η  επιστημονική διάκριση βεβαιωμένων και εκτιμώμενων  πόρων φυσικού αερίου μπορεί να γραφτεί, με μαθηματική σαφήνεια, σε ποσοστά, πως αποτελεί:

• μόλις το  20% των εκτιμώμενων στην ολική λεκάνη της Λεβαντίνης (Αμερικανική Γεωλογική Επιθεώρηση, USGS)
• μόλις το 11% των συνολικών  (223 τρισ. κ.π.) της γειτονικής  τους Αιγύπτου η οποία διαθέτει (και ήδη αξιοποιεί στον κώνο του Νείλου) 56 τ.κ.π. βεβαιωμένα
• μόλις το 1,5%  των βεβαιωμένων της πρώτης στην παγκόσμια κατάταξη Ρωσίας.
• μόλις 0,4% των παγκόσμιων βεβαιωμένων ή 0,15% και των παγκόσμιων  εκτιμώμενων.

Άλλες συγκρίσεις κοιτασμάτων που έχουν ενδιαφέρον είναι αυτές που αφορούν τα άγνωστα στο ευρύ κοινό κοιτάσματα σε φυσικό αέριο κάποιων ευρωπαϊκών χωρών που ουδέποτε χαρακτηρίστηκαν πλούσιες σε υδρογονάνθρακες. Όπως π.χ. της Ολλανδίας, που τα εκτιμώμενα αποθέματά της είναι τετραπλάσια των Ισραηλινών, της Ουγγαρίας που είναι περίπου διπλάσια…
Όσο για τη μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, παραβλέπονται τα εγγύτερα και πιο πλούσια κοιτάσματα της Αιγύπτου και το γεγονός ότι η Αλγερία και η Λιβύη, που ήδη την τροφοδοτούν με αγωγούς, διαθέτουν πολλαπλάσια ως προς το Ισραήλ βεβαιωμένα κοιτάσματα.
Μέτριες έστω γνώσεις «οικονομικών της ενέργειας», συνδυαζόμενες με τα πιο πάνω διαθέσιμα στοιχεία καθώς και αυτά που αφορούν τις ενεργειακές καταναλώσεις, ειδικότερα του Ισραήλ (πηγή: Ισραηλινό Υπουργείο Εθνικών Υποδομών), επιτρέπουν την εκτίμηση ότι το Ισραήλ θα διαχειριστεί τα κοιτάσματα αυτά ως στρατηγικό απόθεμα και ίσως μόνο να αυξήσει το ποσοστό υποκατάστασης των εισαγωγών του (σήμερα εισάγει το 40% από την Αίγυπτο αλλά οι καιροί άλλαξαν…).

Για τα κοιτάσματα της Κύπρου δεν υπάρχει λόγος να γραφτεί κάτι περισσότερο από τις αυξομειούμενες λόγω σκοπιμότητας  εκτιμήσεις (από 3 έως 11 τ.κ.π.) της αναδόχου Noble Energy το φτάνουν μέχρι τα 2/3 του Λεβιάθαν. Βέβαια,  αυτά τα κοιτάσματα μπορούν να αποτελέσουν έναν ικανό τοπικό αναπτυξιακό πόρο, όχι όμως αντίστοιχο με την μεγάλη χίμαιρα που κάποιοι παπαγάλοι σε υπηρεσία κατασκευάζουν.

Καταλήγοντας

Το «επιχείρημα» του φυσικού αερίου και η σωτηριολογία του είναι, ένα μόνο μυθοπλαστικό εργαλείο της νέας εθελοδουλίας. Ένα δεύτερο μυθοπλαστικό εργαλείο, που κατέρρευσε μαζί με τα κομμάτια και θρύψαλα της μνημονιακής πολιτικής, είναι το Ισραηλινό λόμπυ ως ο νέος μεσάζων-προστάτης μας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύμπλεγμα.
Συμπέρασμα πρώτο: Οι υδρογονάνθρακες δεν είναι η λύση, ίσως, σε κάποιο βαθμό, υπό προϋποθέσεις και εάν δεν ξεπουληθούν όσο-όσο, αποτελέσουν έναν θετικό συντελεστή για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής διαδικασίας, της μοναδικής πραγματικής λύσης.
Συμπέρασμα δεύτερο: Η ειρηνική αξιοποίηση των ελληνικών υδρογονανθράκων στο μέλλον προϋποθέτει οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ, όπως το θαλάσσιο δίκαιο ορίζει,  νότια της Κρήτης με την Αίγυπτο και την Λιβύη, Ν. Ανατολικά με την Τουρκία κι’ όχι φυσικά με το Ισραήλ… Με βάση έναν ελληνικό στρατηγικό σχεδιασμό και μια  ελληνική –κι’ όχι κάποιου άλλου…-  ατζέντα.
Συμπέρασμα τρίτο: Κάποιοι ανεβάζουν την ένταση στην περιοχή. Το φυσικό αέριο είναι γι’ αυτούς πρόσχημα με αλλότριο γεωπολιτικό διακύβευμα. Η Ελλάδα, στην πιο αδύναμη στιγμή της νεότερης ιστορίας της, εμπλέκεται στο εκρηκτικό γεωπολιτικό πλαίσιο της περιοχής με ισραηλινή ατζέντα… Ιστορικές παραδοσιακές σχέσεις με τους Αραβικούς λαούς, ιδιαίτερα με την νέα Αίγυπτο,  υπονομεύονται. Σπρώχνεται η χώρα σε μια αποπνικτική απομόνωση…
Το πολιτικό προσωπικό και οι παρατρεχάμενοι του, σε αέναη μεταλλαγή,  εγκωμιάζουν το δικό τους «εθνικό συμφέρον».